Stel je voor: je hebt van een bekende gehoord dat mindfulness echt iets is wat je zou moeten proberen. Het schijnt gezond te zijn, ontspannend te werken en helpen bij stress, en je denkt: “Ja, dat wil ik!” Je besluit een mindfulness App te downloaden (om te kopen moet je wel eerst ervaren dat het je iets opbrengt). Je overweegt het een week, zet dan met enige tegenzin de TV uit en je mobieltje op Niet storen. Je gaat er onwennig voor zitten. De eerste gedachten zijn er al: “oké, ik zit, eindelijk. Nu moet ik gewoon ontspannen en nergens aan denken.” En na twee minuten: “hopelijk ziet niemand mij… wat zit ik hier te doen? Ik heb me weer over laten halen voor dit gekke gedoe… Ik kan mijn tijd wel beter besteden. Mindfulness is iets voor mij, experiment mislukt.” En je staat op, zet de TV weer aan en gaat verstrooid en uit gewoonte op Facebook rondstruinen. Herkenbaar? Of ooit van iemand gehoord?
MONKEYMIND
Wat gebeurt er als je gaat zitten zonder een taak? Wel eens geprobeerd? Het lijkt simpel, maar als je niets om handen hebt, komen er een hoop gedachten en gevoelens in je bewustzijn… er gaat van alles door je heen dat je afleidt en voor je het weet ga je in de verhalen mee. Het lijkt wel alsof er een aap op je schouder zit die steeds maar blijft kletsen.
Een aap die geen genoegen neemt met een banaan die je hem aanreikt in de hoop dat het dan stil wordt in je hoofd (klik op het tussenkopje) voor een leuke video over MonkeyMind). Nee, de aap springt van de ene naar de andere tak, net als jouw gedachten. Geen wonder dat je naar de uit-knop zoekt; je wilt niets liever dan dat het geklets van je geest eens ophoudt. Mijn advies: laat je door de eerste keer niet uit het veld slaan. Mindfulness is (onder andere) een vaardigheid die je kunt leren.
IEDEREEN LIJKT ZEN TE ZIJN
Het kan ook zijn dat je al verder bent, en je hebt ingeschreven voor een cursus mindfulness of andere meditatie. Je zit daar op je kussen of in de stoel, ogenschijnlijk stil maar onrustig in je geest. Je wordt geacht om niet te bewegen en niet te praten, en de opdracht is je aandacht te richten op je adem, of op je lichaam. Het roept misschien al snel ongeduld en ontevredenheid op over de – in de ogen van een beginner – niet-goed-genoeg -prestatie. Je hebt misschien het idee dat het moet lukken. En dan komt er wat pijn in de knie, vermoeid gevoel in de rug en schouders, hoe houd je dat vol? Iedereen lijkt het te kunnen. Het voelt misschien alsof jij de enige bent die niet zen is. Welkom in het hoofd van een beginnende mediteerder. Iedereen die al een tijd mediteert of mindfulness training gevolgd heeft, herkent dit. Maar het kan veranderen door meters te maken, net als met sporten. Regelmatig kiezen je schoenen aan te trekken in plaats van op de bank te blijven liggen. Dus door regelmatig te oefenen.
IK ZIE IK ZIE WAT JIJ NIET – EN DAT BEN JIJ
Voor de ene is het mediteren (en het leven) vooral presteren. Voor de ander een poging om te ontspannen en de drukte te ontsnappen. De derde verveelt zich mateloos en stopt er wellicht al halverwege mee door ongeduld. Het is saai, er gebeurt niets en de stem van de App is irritant. Herken jij dit, het steeds naar iets anders en interessanters zoeken om tevreden of gelukkig te zijn? Waar wij allemaal op zoek zijn – als je mensen deze vraag stelt – is innerlijke rust, vrede en gelukkig zijn. Niet meer hoeven vechten of te rennen, strategieën bedenken om te overleven, of voldoen aan je zelfbedachte en strenge eisen. Wat we zoeken is er al aanwezig in ons, maar als je de tijd en de moeite niet neemt om je ogen te openen en te kijken, loop je wellicht jezelf voorbij. En wie weet raak je onderweg ook nog opgebrand.
JE BENT NIET JE GEDACHTEN
Het kan ook confronterend zijn om stil te zitten. Langzaam maar zeker wordt duidelijk dat hetgeen je op kleine schaal ervaart tijdens het mediteren, zich ook in je dagelijkse leven plaatsvindt. Hoe je reageert op je ervaringen, ongeduld, teleurstellingen of verlangens naar wat dan ook. Echter, als je grip wilt krijgen op je gedachten en emoties, is het nodig om deze eerst in werking te zien. Al snel kom je tot de waardevolle ontdekking: juist door steeds weer opnieuw je eigen haast, onrust, angst of onzekerheid en twijfels onder ogen te zien verliezen ze geleidelijk de greep op jou. Ze zijn niet verdwenen, maar je kijkt van een afstand ernaar en identificeert je er niet meer mee. Er ontstaat ruimte voor zuiverder voelen en helder denken en wie weet, ook voor innerlijke rust.
DE UITKNOP IS NIET NODIG
We komen er zelden aan toe om in aandacht het huidige moment te beleven. Mindfulness leidt tot verscherping van je aandacht, en beter voelen wat er speelt in en om je heen. Je gaat je steeds beter voelen door steeds beter te voelen en te kijken. Wat je nodig hebt is open en milde aandacht en doorzettingsvermogen, zoals bij het sporten: gewoon voortdoen, ook al valt jouw achterstallige conditie je misschien vies tegen. Dus… ga weer zitten. Zet je mobieltje weer op Niet storen. Zet je App aan en haal even diep adem. Laat je geest maar kwetteren, en glimlach naar die aap op je schouder; “ha, gezien! Ga zitten”. De uit-knop heb je niet nodig als je de aanwezigheid van de aap leert accepteren en ermee omgaan. WIL JIJ DAT OOK LEREN? Ik weet het recept, zeg maar, en help jou daar heel graag mee!